W coraz bardziej zurbanizowanym świecie na wadze zyskuje przygotowanie miast do zmiany i nowych wyzwań gospodarczych, społecznych i klimatycznych. Miasto odporne może bez szwanku przetrwać momenty próby, takie jak zmiana klimatu, niestabilność gospodarcza lub pandemie. Lublin jest doskonałym przykładem miasta o zrównoważonej infrastrukturze transportowej i postępowym strategiom integracji społecznej. Przyjęty w mieście model zarządzania wykracza poza zwykłe zapewnienie dobrobytu mieszkańcom. Takie podejście przyciąga również inwestorów, zmniejszając ryzyko i ułatwiając szybkie wyjście ze spowolnienia gospodarczego.
Główne obszary działań w zakresie budowania odporności Lublina
- Zdywersyfikowana gospodarka
Obecnie Lublin korzysta ze swojej wielospecjalistyczności, będąc miejscem rozwoju nowoczesnych i innowacyjnych firm z różnych obszarów gospodarki. Różnorodność potencjałów Lublina stanowi cenny atut, umożliwiający miastu dywersyfikację działalności gospodarczej i zbudowanie atrakcyjnej marki opartej na szerokiej gamie produktów i usług. Poprzez identyfikację siedmiu inteligentnych specjalizacji gospodarczych – wynikających z dogłębnej diagnozy potencjału innowacyjnego miasta – Lublin dostosowuje się do zmieniających się wymagań rynku pracy
i krajobrazu biznesowego. Specjalizacje te obejmują: przemysł motoryzacyjny i maszynowy, zdrowe społeczeństwo, inteligentne sieci i ICT, zautomatyzowane przetwórstwo spożywcze i żywność funkcjonalną, procesy chemiczne i produkty chemii specjalistycznej, nowoczesne usługi biznesowe oraz innowacyjną logistykę.
Wdrażając działania wspierające, Lublin zapewnia, że nadal odpowiada na potrzeby nowoczesnego przemysłu i usług opartych na wiedzy, pielęgnując siłę roboczą o zróżnicowanych kompetencjach. Strategia ta okazała się skuteczna, ponieważ zdywersyfikowana gospodarka miasta sprostała wyzwaniom związanym z pandemią, a nawet zwiększyła swój potencjał podczas pandemii COVID-19. Do 2030 r. mają zostać podjęte dalsze działania wspierające zwłaszcza lokalne małe i średnie firmy, aby mogły szybko się rozwijać poprzez zwiększanie aktywów, przychodów i zatrudnienia, a także wspierać ich procesy ekspansji zagranicznej. Działania te są synergiczne z tworzeniem nowych terenów inwestycyjnych, metropolizacją i rozwijaniem kultury przedsiębiorczości. Niewątpliwie kluczową rolę w tym procesie odgrywa bogata oferta edukacyjna Lublina. Dzięki 9 uczelniom wyższym, w tym 5 publicznym, Lublin corocznie oferuje lokalnej gospodarce znaczącą pulę talentów o profilu technicznym, humanistycznym, medycznym i przyrodniczo-rolniczym. Ten akademicki ekosystem nie tylko wspiera wysiłki miasta w zakresie dywersyfikacji gospodarczej, ale także sprzyja dynamicznemu środowisku sprzyjającemu innowacjom i rozwojowi.
2. Działania na rzecz poprawy stanu środowiska naturalnego i jakości powietrza oraz zapobiegania katastrofom ekologicznym
Głównym wyzwaniem, które wielowymiarowo wpływa na różne aspekty funkcjonowania Lublina jest ochrona środowiska. Niezadowalająca jakość powietrza, rosnące temperatury, niedobory wody pitnej to konsekwencje presji rozwojowej miast, rozwoju wysokoemisyjnego transportu, zwiększonego zapotrzebowania na energię oraz rosnącej konsumpcji. Dlatego tak ważne jest kształtowanie tych obszarów z uwzględnieniem ich wpływu na środowisko. Spójny i rozległy system terenów zielonych, układy urbanistyczne zaprojektowane tak, aby umożliwić swobodny przepływ powietrza, niskoemisyjne budynki, wysoce wydajne i bezemisyjne systemy transportu oraz poszanowanie dostępnych zasobów są kluczem do funkcjonowania zaawansowanych, zdrowych i odpornych społeczności.
Lublin od dawna angażuje się w zrównoważoną politykę środowiskową, koncentrując się na poprawie stanu środowiska naturalnego i jakości powietrza, jednocześnie zapobiegając katastrofom ekologicznym. Nowo opracowana Strategia Lublin 2030, stworzona we współpracy z mieszkańcami, ma na celu uczynienie Lublina bardziej zielonym, zrównoważonym urbanistycznie i gotowym na zmiany klimatu w ciągu następnej dekady. Zieleń miejska ma kluczowe znaczenie dla poprawy jakości życia mieszkańców miast, służąc zarówno jako płuca, jak i estetyczne wzmocnienie przestrzeni miejskich. Znaczenie terenów zielonych stało się szczególnie widoczne podczas pandemii, a ograniczenia sprawiły, że aktywność na świeżym powietrzu w parkach i na skwerach stała się najbardziej poszukiwaną opcją spędzania wolnego czasu. W związku z tym Lublin dąży do zwiększenia terenów zieleni, które obecnie zajmują prawie 10% powierzchni miasta, planując nowe skwery, strefy zieleni, ogrody deszczowe i dziedzińce osiedlowe. Ponadto miasto rozbudowuje sieć ścieżek rowerowych i stacji wypożyczania rowerów, aby promować zrównoważony transport. Ponadto Lublin rozbudowuje sieć ścieżek rowerowych i stacji wypożyczania rowerów, aby zachęcić do zrównoważonego transportu. Obecnie istnieje prawie 200 kilometrów ścieżek rowerowych, uzupełnionych o 625 rowerów miejskich, w tym 15 przeznaczonych dla dzieci i 10 elektrycznych, rozlokowanych na 131 stacjach – 46 pasywnych i 85 standardowych. Ponadto dzięki integracji systemów komunikacji zbiorowej i rowerowej ułatwiono mieszkańcom łączenie jazdy różnymi środkami transportu w celu realizacji zintegrowanej i zrównoważonej mobilności miejskiej.
Od wielu lat realizujemy szereg inwestycji proekologicznych, których celem jest poprawa jakości życia mieszkańców Lublina przy zachowaniu idei zrównoważonego rozwoju. Są to m.in. inwestycje w nowoczesny i niskoemisyjny transport, poprawę infrastruktury drogowej, termomodernizację i wymianę nieefektywnych systemów grzewczych
Od 2018 r. miasto Lublin realizuje projekt MAKING-CITY, mający na celu rozwiązanie problemu nadmiernej emisji CO2 w miastach i pokazanie transformacji miejskiego systemu energetycznego w kierunku miast niskoemisyjnych w oparciu o koncepcję Pozytywnych Dzielnic Energetycznych (PED). Dzięki licznym inwestycjom w ekologiczny transport publiczny, Lublin jest jednym z polskich i europejskich liderów w dziedzinie bezemisyjnego transportu publicznego. Miasto może pochwalić się już 40% udziałem pojazdów zeroemisyjnych w całej flocie, z 99 trolejbusami i 40 autobusami elektrycznymi w eksploatacji. Od zeszłego roku po ulicach Lublina jeździ także autobus wodorowy, a w planach jest zakup kolejnych dwudziestu pojazdów napędzanych wodorem. W nowej perspektywie unijnej Lublin zamierza dalej rozwijać elektromobilność i zakupić około 100 pojazdów zeroemisyjnych.
Kolejnym istotnym momentem dla rozwoju lubelskiego transportu było podpisanie w ubiegłym roku umowy na zakup energii wytwarzanej w 100% ze źródeł odnawialnych do zasilania trolejbusów i ładowarek autobusów elektrycznych. Ze względu na korzyści płynące z tego rozwiązania, kolejna umowa na zakup zielonej energii będzie obowiązywać do końca 2025 roku.
Lublin zachęca również do ochrony bioróżnorodności i angażowania społeczności w inicjatywy środowiskowe, takie jak projekty Budżetu Obywatelskiego i Zielonego Budżetu. Rewitalizacja parków miejskich, takich jak Ogród Saski i Park Ludowy, oraz tworzenie nowych terenów zielonych to kluczowe elementy zielonej inicjatywy Lublina. Wysiłki te przyniosły miastu uznanie, w tym pierwsze miejsce w rankingu zielonych miast magazynu Forbes w 2021 roku. Lublin ogranicza również koszenie na miejskich terenach zielonych w celu ochrony jakości powietrza i promowania retencji wody, dzięki inicjatywom takim jak kampania „Tu kosimy rzadziej”. Miasto aktywnie rozwija błękitno-zieloną infrastrukturę, w tym ogrody deszczowe, w celu zarządzania wodą deszczową. Ponadto Lublin kontynuuje walkę ze smogiem poprzez programy wspierające wymianę źródeł ogrzewania na paliwa stałe i edukację mieszkańców na temat szkodliwych skutków smogu. Na przestrzeni lat udzielono dotacji na łączną kwotę ponad 6,7 mln zł, co doprowadziło do wymiany około 940 pieców i kotłów. Priorytetem jest wprowadzanie zmian przynoszących korzyści środowiskowe i społeczne, poprawiających mikroklimat i jakość życia mieszkańców. Zieleń miejska jest istotnym elementem zrównoważonego rozwoju, a realizacja Strategii Lublin 2030 pomoże znaleźć równowagę między urbanizacją, a zachowaniem terenów zielonych.
Dworzec Metropolitalny – ekologiczna wizytówka Lublina
Dworzec Lublin został zaprojektowany jako jeden z najbardziej ekologicznych obiektów tego typu w Polsce i spełnia wysokie standardy zrównoważonego rozwoju. Zastosowano w nim szereg rozwiązań podyktowanych troską o środowisko. Przykładem może być szklana obudowa wokół głównej hali, która skutecznie zatrzymuje ciepło. Dodatkowo, specjalna betonowa ściana po jednej stronie wykorzystuje światło słoneczne w ciągu dnia, stopniowo uwalniając zgromadzone ciepło w nocy. Wiaty autobusowe są wyposażone w przezroczyste szklane panele z ogniwami słonecznymi, które służą podwójnemu celowi – zapewniają cień i generują energię odnawialną. Woda deszczowa jest efektywnie wykorzystywana do celów sanitarnych i nawadniania, a naturalna wentylacja zapewnia optymalną cyrkulację powietrza w garażu podziemnym. Wewnątrz, zaawansowany system ogrzewania i chłodzenia zasilany pompami ciepła zapewnia komfort pasażerom. Estetykę stacji podkreślają eleganckie stalowe filary inspirowane dziedzictwem architektonicznym Lublina. Ten wspólny wysiłek firmy Tremend i innych interesariuszy podkreśla nasze zaangażowanie w zrównoważony rozwój i innowacje.
3. Spójność społeczna
W dobie globalizacji kluczowe znaczenie odgrywa zrozumienie i zaufanie między ludźmi z różnych środowisk, kultur i przekonań. Jako miasto priorytetowo traktujemy kwestie, które dotyczą wszystkich mieszkańców, niezależnie od ich narodowości, płci czy religii.
Jak to robimy? Zapewniając platformy zaangażowania i narzędzia uczestnictwa, umożliwiamy mieszkańcom udział w podejmowaniu kluczowych decyzji kształtujących nasze miasto. Inicjatywy takie jak Budżet Obywatelski, Zielony Budżet, czy Szkolny Budżet Obywatelski oferują mieszkańcom możliwość realizacji własnych pomysłów na rozwój zrównoważonego miasta. Na przykład projekty takie jak ogrody deszczowe i nowe skwery, zainicjowane przez mieszkańców w ramach Zielonego Budżetu, podkreślają nasze zaangażowanie w zarządzanie partycypacyjne. Warto zauważyć, że Lublin jest pionierem w przyjmowaniu takich instrumentów partycypacyjnych w Polsce.
Przyszłość naszego miasta planujemy wspólnie z mieszkańcami, bo oprócz wspólnej realizacji projektów zależy nam na stałym kontakcie z mieszkańcami, polegającym na wymianie poglądów i formułowaniu potrzeb. Przykładem takiego podejścia jest opracowanie Strategii Lublin 2030, której fundamentem jest partycypacja społeczna. Dzięki aktywnemu zaangażowaniu zarówno mieszkańców jak i mieszkanek dołożyliśmy starań, aby głosy społeczności były integralną częścią kształtowania koncepcji rozwoju miasta. Powstała w ten sposób Strategia Lublin 2030, przyjęta w 2021 roku, nakreśla naszą mapę drogową zrównoważonego rozwoju do 2030 roku.
Kontynuacją działań konsultacyjnych prowadzonych w ramach prac nad tym dokumentem była inicjatywa „Plan dla Dzielnic”, angażująca mieszkańców i Rady Dzielnic w dyskusje, spacery i warsztaty w 27 dzielnicach Lublina. Wspólnie zidentyfikowaliśmy priorytety rozwojowe i współtworzyliśmy plany dla każdej z dzielnic, dbając o to, by lokalne głosy miały wpływ na przyszłe działania urbanistyczne. Obecnie finalizujemy szczegóły tych indywidualnych planów, odzwierciedlając nasze zaangażowanie w inkluzywne i kierowane przez społeczność zarządzanie.
Depopulacji i starzenia się społeczeństwa
W perspektywie półwiecza możemy spodziewać się deficytu osób zdolnych do pracy na poziomie od 2 do 6,6 mln (wg szacunków prof. Przemysława Śleszyńskiego). Nasze miasto stara się więc wyjść naprzeciw temu problemowi. Lublin, jako pierwszy samorząd w województwie lubelskim, dołączył do grona miast oferujących wsparcie parom zmagającym się z niepłodnością. Do miejskiego programu dofinansowania leczenia metodą zapłodnienia pozaustrojowego zgłosiło się blisko 300 par, a dziewiętnaście z nich oczekuje obecnie na potomstwo. Liczba par, które zgłosiły się do udziału w programie potwierdza słuszność naszych działań i faktyczną potrzebę jego realizacji. Program daje wielu parom szansę na szczęśliwe rodzicielstwo, przede wszystkim eliminując lub minimalizując przeszkody finansowe, które w takich sytuacjach powinny mieć drugorzędne znaczenie.
